به گزارش گیل و دیلم ، سرانجام لایحه پیوستن ایران به کنوانسیون CFT در نشست روز چهارشنبه مجمع تشخیص مصلحت نظام به تصویب رسید تا پرونده همکاری ایران با گروه ویژه اقدام مالی بار دیگر به نقطه‌ای برسد که دست‌کم ۷ سال پیش نیز در آن قرار داشت. لایحه CFT نخستین‌بار در روز ۱۶ مهرماه ۹۷ پس از ماه‌ها جار و جنجال به تصویب مجلس دهم رسید. لایحه‌ای که ۷ آبان‌ماه ۹۶ ازسوی دولت دوم حسن روحانی تقدیم مجلس دهم شد و پس از تصویب در نشست روز ۹ خردادماه ۹۷ کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی آن مجلس، در میانه مهرماه همان سال، رای موافق صحن مجلس را هم به دست آورد. با این همه، اما ۶ فقیه و ۶ حقوقدان شورای نگهبان ابتدا در ۱۳ آبان‌ماه و برای دومین بار در ۳ دی‌ماه ۹۷ با مصوبه مجلس‌دهمی‌ها مخالفت کردند و باتوجه به پافشاری اکثریت نمایندگان وقت مجلس، این لایحه به‌همراه دیگر لایحه مرتبط با FATF که همان لایحه پیوستن ایران به کنوانسیون پالرمو باشد، برای تصمیم‌گیری نهایی به مجمع تشخیص مصلحت نظام رفت. نهادی که اساساً به این دلیل تشکیل شده که درخصوص اختلاف‌نظر‌های احتمالی میان مجلس و شورای نگهبان تصمیم‌گیری کند، اما در این فقره، تصمیم به سکوت و انفعال گرفت.
قهرمانان فرصت‌سوزی با اقتصاد ایران چه کردند؟
مجمع تشخیص که نه‌تنها تا پایان عمر مجلس دهم و دولت دوازدهم، بلکه حتی در دوران چهارساله مجلس یازدهم و دولت سیزدهم هم کماکان در همان موضع سکوت و انفعال به کار خود ادامه داد، سرانجام از ۱۱ دی‌ماه سال گذشته، پس از ماه‌ها رایزنی پیدا و پنهان مسعود پزشکیان، رئیس دولت چهاردهم و با دستور رهبری، بررسی مجدد لوایح پالرمو و CFT را در دستورکار قرار داد و درنهایت پس از تصویب لایحه پالرمو در روز‌های پایانی اردیبهشت‌ماه امسال، کار تصویب لایحه CFT را هم در نشست روز ۹ مهرماه خود تکمیل کرد. با این همه، اما بسیاری از کارشناسان اقتصادی بر این باورند که این تعلل دست‌کم ۷ ساله، ضرر و زیان هنگفتی به کشور وارد کرده و مهدی پازوکی که یکی از همین اقتصاددان است، می‌گوید: «ما قهرمان فرصت‌سوزی هستیم.»
این استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی که معتقدست «تندرو‌ها صرفاً به این دلیل که نمی‌خواستند دولت روحانی به اهدافش برسد و گشایشی را در کشور رقم بزند، به هر طریق کارشکنی کرده و در نهایت هم نگذاشتند لوایح CFT و پالرمو به عنوان دو لایحه از لوایح چهارگانه مرتبط با FATF به تصویب برسد»، تاکید دارد که «نتیجه عدم تصویب این لوایح، بجای زمین‌گیر کردن دولت روحانی، زمین‌گیر کردن اقتصاد ایران و زیان هنگفت به کشور بود.»
تصویب CFT، وقتی تحت تحریم سازمان ملل هستیم، بی‌فایده است
پازوکی که در این رابطه با «رویداد ۲۴» به گفت‌و‌گو نشسته، همچنین می‌گوید: «تصویب این لوایح، به‌ویژه تصویب لایحه CFT که به‌تازگی و مشخصاً پس از فعال‌سازی مکانیسم ماشه و بازگشت تحریم‌های سازمان ملل به تصویب رسیده، عملاً هیچ فایده و کارکرد روشنی ندارد؛ چراکه ما هم اکنون تحت تحریم‌های بین‌المللی هستیم.»
این اقتصاددان توضیح می‌دهد که «هدف از همکاری با FATF این است که سیستم بانکی ما و سیستم بانکی کشور هدف که بنا داریم با آن وارد تعاملات تجاری و اقتصادی شویم، در چارچوب قوانین و نظارت گروه ویژه اقدام مالی، قادر به فعالیت قانونی و شفاف باشد و دو طرف با خیالی آسوده وارد این تعامل شوند، اما در حال حاضر، چون اساساً تحت تحریم قرار گرفته‌ایم و کشورها، قادر به برقراری تعاملات اقتصادی و تجاری با ما نیستند، این نظارت‌های FATF هم بلاموضوع خواهد بود.»
مخالفان FAFT درواقع مخالف توسعه ایران هستند
این اقتصاددان در عین حال می‌گوید: «شخصاً به‌عنوان یک شهروند ایرانی که طرفدار استقلال و عظمت ایران هستم، سوالم این است که امروز چه اتفاقی افتاده که آقایان این لایحه را تصویب کردند و در گذشته چه شرایطی حاکم بوده که به هیچ عنوان امکان تصویب آن فراهم نبود؛ مثلاً اگر ۲ سال پیش این لایحه به تصویب می‌رسید، قرآن خدا غلط می‌شد؟!» او در ادامه گفت: «به‌نظر می‌رسد تفکری که پشت این قضایاست، نمی‌خواهد ایران توسعه پیدا کند. اینها به روش‌های سنتی اعتقاد دارند و با همین روش‌های سنتی و منسوخ می‌خواهند یک جامعه جوان و صنعتی را اداره کنند و به همین دلیل هم دچار پارادوکس می‌شوند.»
این استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی با تاکید بر این‌که «تصویب CFT حتی در این شرایط هم می‌تواند قدم مبارکی باشد و به هیچ وجه نمی‌توان گفت که کار بدی کرده‌اند»، گفت: «اما پرسش بی‌پاسخ این است که چرا زودتر این کار را انجام ندادند و چرا این فرصت را از دست دادیم؛ چراکه همین اقدام‌ها خواه ناخواه به انزوای بین‌المللی ایران کمک کرد.» او گفت: «امروز که تحریم‌های ناجوانمردانه بین‌المللی بازگشته و ما مجدداً تحت فصل هفتم منشور ملل متحد قرار گرفته‌ایم، آقایان بالاخره بیدار شده‌اند که خیلی دیر است.»
او در عین حال ضمن ابراز امیدواری نسبت‌به تداوم این رویه گفت: «افرادی که در این سال‌ها مانع از تصویب CFT شدند، امروز باید بدانند که در شکل‌گیری این وضعیت نابه‌سامان اقتصادی دخیل بوده‌اند و امروز هم لااقل باید بپذیرند و بدانند که باید از نسل جوان و عموم مردم ایران عذرخواهی کنند؛ چراکه بهترین فرصت‌ها را از اقتصاد ایران سلب کردند و اقتصاد کشور را گرفتار سیاست‌های غیرعلمی و نابخردانه کردند و منجر به عقب ماندن کشور شدند.»
مدیریت اقتصاد ایران به‌شدت از جهالت در عذاب است
محمدرضا باهنر در مصاحبه خود در روز ۱۰ مهرماه، پس از تصویب لایحه CFT در مجمع تشخیص مصلحت نظام، درباره برخی استدلال‌های موافقان این لایحه توضیح داد. او گفت که به باور خودش و دیگر موافقان، عدم تصویب CFT در سال‌های گذشته حتی روابط اقتصادی و تجاری ایران با کشور‌های دوست را محدود کرده بود و در نتیجه تصویب آن در شرایط کنونی حداقل می‌تواند امکان برقراری این تعاملات را فراهم کند. با این حال، پازوکی معتقد است: «این استدلال، حتی اگر پیش از بازگشت شش قطعنامه تحریمی شورای امنیت کارآمد بود، امروز دیگر لزوماً چنین نیست».
او می‌گوید: «درواقع آن کشور‌های دوست حتی اگر به‌واقع خواهان همکاری با ما باشند، باز در شرایط کنونی با مشکلاتی رو‌به‌رو خواهند بود و اگر وارد تعامل با ایران شوند، تحت تحریم قرار می‌گیرند.» پازوکی در توضیح این بخش از سخنانش یادآور شد که «امریکا به‌تنها حدود ۳۰ درصد از کل اقتصاد جهانی را در اختیار دارد و اگر سهم اتحادیه اروپا و دیگر هم‌پیمانان ایالات متحده را هم به آن بیافزایم، بالغ بر ۶۰ تا ۷۰ درصد از اقتصاد جهانی خواهد بود؛ بنابر این چندان جای مانور برای ایران باقی نمانده، حال آن‌که اگر همین تصمیم مبارک را زودتر اتخاذ می‌کردند، می‌توانست در این سال‌ها عواید مهمی برای ایران به‌همراه بیاورد.»
این کارشناس اقتصادی بار دیگر از مسببان بلاتکلیفی چندین ساله این لوایح خواست که دست‌کم به افکار عمومی توضیح دهند که چرا در این سال‌ها مانع از تصویب آن شدند و در ادامه گفت: «شخصاً بر این باورم که مدیریت اقتصاد ایران در این سال‌های اخیر به‌شدت از جهالت رنج برده و عذاب کشیده و یکی از مصادیق این جهل و جهالت نیز همین است که دست شرکای عمده تجاری خود را هم در هرگونه تعامل با خود بستیم.»
شرکای اقتصادی ایران اعضای اصلی FATF هستند
این استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی با بیان این‌که «برخی از مهم‌ترین شرکای اقتصادی ایران همچون روسیه، چین، ترکیه و امارات جزو اعضای اصلی FATF هستند، حال آن‌که ما با تصویب این لایحه، قرار است به‌عنوان عضو همکار به گروه ویژه اقدام مالی بپیوندیم» یادآور شد که «همین شکل از عضویت ایران در FATF نیز منوط به تایید این گروه ویژه اقدام مالی است؛ بنده که از همان ابتدای بحث هم موافق پیوستن به FATF بوده و هم‌اکنون نیز از تصویب لایحه CFT استقبال می‌کنم، اما به‌واقع نمی‌دنم چرا در تمام این سال‌ها تعلل شده است؟!»
نگرانی حزب‌الله از تحریم سیستم بانکی لبنان!
پازوکی در عین حال به وضعیت کشور لبنان در تعامل با گروه ویژه اقدام مالی اشاره کرد و گفت: «سیدحسن نصرالله چند سال پیش در مصاحبه‌ای صراحتاً به این مسئله اذعان کرده که ازسوی ایران کمک‌های مالی دریافت می‌کند، اما از آن‌جا که به منافع ملی لبنان توجه دارد و می‌داند که درصورت رعایت نکردن این قواعد اقتصاد جهانی، سیستم بانکی لبنان تحریم خواهد شد و متعاقبا این مردم لبنان هستند که باید ضرر و زیان آن را بپردازند، گفت که کمک‌های مالی ایران به حزب‌الله ازطریق سیستم بانکی لبنان انجام نمی‌شود؛ بلکه از طریق چمدان و با پول نقد انجام می‌شود.»
برخی اعضای مجمع در تشخیص مصالح زندگی شخصی خود درمانده‌اند
این استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی که چندی پیش در بیانیه‌ای با امضای ۱۸۰ اقتصاددان و نخبه دانشگاهی ایران، خواستار «تغییر پاردایم حاکم بر نظام اقتصادی ایران» شده بود، در ادامه نسبت‌به عملکرد مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز انتقاد کرد و گفت: «متاسفانه برخی از اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام حتی قادر به تشخیص مصلحت زندگی شخصی خودشان هم نیستند؛ آن‌گاه چطور می‌خواهند مصالح زندگی میلیون‌ها ایرانی را تشخیص دهند؟!» او گفت: «بسیاری از اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام شناخت درستی از جامعه جهانی و شرایط امروز اقتصادی ندارند و با نگاهی سنتی به مسائل بین‌المللی می‌نگرند؛ درنتیجه نمی‌توان انتظار داشت که بتوانند در راستای تامین منافع و مصالح زندگی میلیون‌ها ایرانی تصمیم‌گیری کنند.»
راهی جز اتکا به راهبرد‌های دیپلماسی اقتصادی همچون FATF نداریم
پازوکی، اما در واکنش به این پرسش «رویداد ۲۴» که باتوجه به تمامی این مباحث، چه راهکاری پیش‌روی ایران قرار دارد، گفت: «ایران کماکان راهی ندارد، مگر این‌که با اتکا به راهبرد‌های معقول و دیپلماتیک، در مسیر تعامل با جامعه جهانی گام بردارد و از ابزار‌های دیپلماسی اقتصادی که همین سازوکار FATF هم یکی از آنهاست، استفاده کند.»
او گفت: «ما باید به‌سمت گفت‌وگوی واقعی و موثر با جامعه جهانی گام برداریم. دیپلماسی فعال به هیچ عنوان به‌معنای وادادگی نیست، اما به هر حال وقتی هر روز شاهد سقوط بیش از پیش ارزش پول ملی هستیم، چه کسانی متضرر می‌شوند؟! آیا غیر از این است که بیشترین ضرر آن به ضعفا و فقرا تحمیل می‌شود؟!»
وی تصریح کرد: «هنوز هم اعتقاد دارم که تصویب لایحه CFT و حرکت به‌سوی همکاری معقول با FATF می‌تواند راهگشا باشد. اما به هر حال نمی‌توان این زیان هنگفتی را که در اثر این تعلل چندساله متحمل شدیم، نادیده بگیریم.»
این استاد دانشگاه علامه طباطبایی با تاکید مجدد بر این‌که «مسئله برجام در سال پایانی دولت آقای روحانی حل شده بود و تنها به یک امضای وزیر خارجه ایران نیاز داشت، اما این مجوز را به دولت ندادند. این جریان‌ها، چون رسانه و قدرت و نفوذ گسترده‌ای دارند، قادرند که هر دولتی را در کشور دچار مشکل کنند و متاسفانه درنتیجه کارهایشان، خود دولت جمهوری اسلامی متضرر شد و امروز هر اتفاقی که می‌افتد، درواقع از تبعات آن است.»
هفت سال فرصت‌سوزی، اقتصاد و تحریم‌ها
با گذشت هفت سال از آغاز بحث لوایح FATF، ایران امروز با پیامد‌های تعلل گذشته مواجه است؛ اقتصادی زمین‌گیر، فرصت‌های از دست رفته و فشار تحریم‌های بین‌المللی که کارکرد حتی تصویب تازه CFT را محدود کرده است. به گفته پازوکی، اکنون راهی جز اتکا به دیپلماسی اقتصادی و همکاری هوشمندانه با جامعه جهانی برای کاهش زیان‌های اقتصادی باقی نمانده است؛ درس هفت سال اخیر روشن است: فرصت‌ها از دست رفته را نمی‌توان بازگرداند، اما می‌توان از ادامه تعلل جلوگیری کرد و مسیر تعامل با جهان را فعالانه دنبال کرد.
دیدگاهتان را بنویسید