کشاورزی یکی از پایه‌های استوار اقتصاد هر کشور است، پایه‌ای که اگر خوب و محکم بنا شود بنای کشور را از انواع آسیب‌ها، تهدیدها و مشکلات در امان نگه می‌دارد. گیلان استانی است که بواسطه طبیعت بکر و دیدنی به استان گردشگری شهره است اما آنچه مسلم است پایه‌های گردشگری در این استان و حتی در کشور به گونه‌ای طراحی و مهندسی نشده که بتوان به گردشگری به عنوان موتور محرک اقتصاد این استان نگریست.
به گزارش پایگاه خبری گیل و دیلم هنوز هم در استانِ گردش‌پذیری چون گیلان، کشاورزی حرف اول را می‌زند و هنوز هم دغدغهِ بزرگ میانسالان روستایی، اشتغال فرزندانشان بر زمین کشاورزی است. گرچه با رونق شهرنشینی و جاذبه‌های شدید شهر و محرومیت‌ها و دافعه مناطق روستایی، هستند فرزندانی که کار آبا و اجدادیشان را بر زرق‌وبرق شهرنشینی ترجیح داده و با توقع کم از زمین‌های کشاورزی بهره‌برداری می‌کنند اما ایجاد شکاف‌هایی بین دو نسل دیروز و امروز سبب شده که کشاورزی تک‌محصولی شود و سلیقه و حوصله از این بخش رخت بندد و تنها کشت برنج و گاهی سبزیجات محلی یا به زبان گیلکی باغ‌آودانی نفسکی بکشد.
صومعه‌سرا شهرستانی است در غرب استان گیلان و امروز اقتصاد کشاورزی آن بر پایه کشت برنج و کاشت صنوبر است. با مرور گذشته این شهرستان به اموری مانند پرورش ابریشم و کشت نیشکر برخورد می‌کنیم. محصولاتی هر چند با زحمت اما با درآمد بالا. امروزه این محصولات جایشان را به کشت برنج و کاشت صنوبر داده‌اند و دلایل محتلفی را در این زمینه می‌توان جست‌وجو کرد.
*کشت سنتی نیشکر در گیلان
مجید صابر زیده‌سرایی کارشناس کشاورزی با بیان اینکه نیشکر از گیاهان گرمسیری است و توسعه سطح زیر کشت آن عمدتاً در استان خوزستان و مناطق جنوب کشور انجام می‌شود، اظهار کرد: از زمان‌های گذشته در گیلان نیز کشت نیشکر به صورت سنتی انجام می‌شده است.کشت نیشکر علاوه بر کاربرد در صنایع کوچک داخلی در راستای تولید شکرسیاه و فرآورده‌های آن انجام می‌شود.
وی با بیان اینکه نیشکر دارای ساقه ضخیم و بندبند است، افزود:قسمت داخلی ساقه نیشکر لیفی و حاوی مقادیر زیادی عصاره شکر است. بلندی ساقه نیشکر بین ۲تا ۶متر می‌باشد.
صابر با اشاره به کشت نیشکر در گیلان از اواسط بهار خاطرنشان کرد: نیشکر از اواخر پاییز پس از گذشت ۸ماه برداشت می‌شود.
وی به حدیثی از امام موسی کاظم(ع) مبنی بر اینکه«نیشکر، انسدادها را می‌گشاید و هیچ بیماری و عارضه‌ای در آن نیست» اشاره کرد و گفت: نیشکر حاوی املاح کلسیم، منیزیم، سدیم و پتاسیم است.
*نیشکر درمان فاویسم و یرقان
این فارغ‌التحصیل کشاورزی اضافه کرد: نیشکر دارای خواص دارویی بسیاری است. این محصول گرانبها برای درمان بیماری‌های فاویسم، یرقان، رفع خستگی مزمن، پاک‌کننده ضایعات کبدی، رفع گرمی دهان و زبان و التهابات لثه بسیار مهم و اثرگذار است.
*دوشاب و شکرسیاه محصول نیشکر
وی ابراز کرد: برای تبدیل نیشکر به دوشاب و شکرسیاه؛ پس از تمیز کردن نیشکر در کارگاه‌های سنتی آب نیشکر که به زبان گیلکی به آن«شکر لوله» گفته می‌شود با استفاده از دستگاه گرفته می‌شود. آب حاصل از نیشکرها را در داخل ظرف فلزی بزرگی می‌ریزند و پس از قرار دادن بر روی حرارت و صرف مدت زمانی نسبتاً طولانی و هم‌زدن‌های مداوم بیش از ۹۰درصد از آب نیشکرها بخار شده و کفی به رنگ قهوه‌ای ایجاد می‌شود.
صابر ادامه داد: پس از برداشتن کف، مایع سیاه‌رنگی باقی می‌ماند که«دوشاب» نام دارد. دوشاب تا زمانی حرارت داده می‌شود که تبدیل به شکری قهوه‌ای روشن یا تیره شود. پس از آماده شدن شکر آن را داخل قالب ریخته و در جای خنک قرار می‌دهند تا سفت شود.
این کارشناس کشاورزی در پایان با بیان اینکه کشت نیشکر درآمد خوبی برای کشاورزان بدنبال دارد، اظهار کرد: تفاله این نی‌ها برای دام‌ها بسیار مفید است.
*برنج جایگزین کشت نیشکر شده است
مهندس احمد پادیاب مدیر جهادکشاورزی صومعه‌سرا با بیان اینکه کشت نیشکر جزء گیاهان صنعتی است، اظهار کرد: قاضده، کُلسر، چمثقال، سنگجوب، میانده و شکرباغان از جمله روستاهای صومعه‌سرا هستند که نیشکر در آن کشت می‌شود. در گذشته بیش از ۱۰۰هکتار از اراضی صومعه‌سرا به کشت نیشکر اختصاص داشت ولی متاسفانه با توجه به مکانیزه شدن عملیات کاشت، داشت و برداشت و راحتی کار برنج، کشت برنج جایگزین کشت نیشکر شد.
وی با بیان اینکه طولانی بودن دوره کشت نیشکر یکی دیگر از عوامل کاهش رغبت کشاورزان است، افزود: برای این محصول تاکنون کشت و برداشت مکانیزه طراحی نشده است.
*رونق کشت صنوبر از دلایل کاهش سطح زیرکشت نیشکر
پادیاب با بیان اینکه رونق کاشت درخت صنوبر از دیگر دلایل کاهش سطح زیر کشت نیشکر در استان و شهرستان است، خاطرنشان کرد: نبود صرفه اقتصادی، طولانی بودن زمان کشت موجب بی‌انگیزه شدن کشاورزان و در نتیجه افول این محصول شده است.
*رتبه نخست صومعه‌سرا در تولید نیشکر
وی به برگزاری کلاس‌های آموزشی برای کشاورزان در راستای افزایش سطح زیرکشت نیشکر در صومعه‌سرا اشاره کرد و گفت: در سال جاری ۲۲هکتار از اراضی صومعه‌سرا به زیر کشت نیشکر رفته است. صومعه‌سرا دارای رتبه نخست تولید نیشکر در استان گیلان است.
افزایش ۱۵درصدی سطح زیرکشت نیشکر در صومعه‌سرا
پادیاب با بیان اینکه تمام تلاش و توصیه ما ترویج کشت تلفیقی نیشکر با صنوبر و سایر محصولات باغی است، اضافه کرد: سختی کشت نیشکر موجب شده است که اراضی متعلق به کشت نیشکر در این شهرستان به شالیزار تبدیل شود.
وی از افزایش ۱۵درصدی سطح زیر کشت نیشکر در این شهرستان خبر داد و متذکر شد: درآمد حاصله از فروش محصول نیشکر، شکرسیاه برای بهره‌برداران حدود ۵۷۰میلیون تومان درآمدزایی خواهد داشت. خوشبختانه تولید نیشکر در این شهرستان رو به افزایش است.
*پیش‌بینی تولید ۲۶تُن شکرسیاه در صومعه‌سرا
پادیاب با بیان اینکه کشت نیشکر در کنار کشت برنج نقش اثرگذاری در اقتصاد خانوار روستایی دارد، ابراز کرد: از هر هکتار نیشکر کشت شده به طور میانگین میزان ۱۲۰۰کیلوگرم شکرسیاه استحصال می‌شود.
وی با اشاره بر اینکه امسال پیش‌بینی می‌شود میزان ۲۶تُن شکرسیاه در این شهرستان تولید شود، یادآور شد: در این شهرستان قریب ۱۰کارگاه سنتی آبگیری و پخت نیشکر وجود دارد.
*نیشکر زیر چتر بیمه قرار ندارد
پادیاب با بیان اینکه در صومعه‌سرا ۹۵بهره‌بردار نیشکر مشغول فعالیت هستند، تصریح کرد: تامین سوخت و پیگیری صدور پروانه مشاغل خانگی برای پرداخت تسهیلات از جمله اقداماتی است که در راستای حمایت از بهره‌برداران نیشکر شهرستان توسط مدیریت جهاد کشاورزی صورت می‌گیرد.
مدیر جهاد کشاورزی صومعه‌سرا در پایان با بیان اینکه محصول نیشکر زیر پوشش بیمه قرار ندارد، اظهار کرد: یکی از دلایل تحت پوشش بیمه نبودن این محصول پایین بودن سطح زیر کشت است.
*نیشکرکاری شغل زمستانه کشاورزان
فتحعلی خوشکار یکی از نیشکرکاران روستای قاضده صومعه سرا با بیان اینکه روستای قاضده یکی از روستاهای صومعه‌سرا است که اراضی آن به کشت نیشکر اختصاص دارد، اظهار کرد: تعدادی از اهالی این روستا در کنار کشت برنج به کشت نیشکر به عنوان شغل جانبی مشغولند.
وی با بیان اینکه امسال حدود پنج هکتار از اراضی روستای قاضده زیر کشت نیشکر قرار دارد، افزود: قریب ۱۵سال در کنار کشت برنج به کشت نیشکر مشغول می‌باشم. کشت این محصول یک منبع درآمدی برای فصل بیکاری و زمستان محسوب می‌شود.
خوشکار با بیان اینکه خود در دو هزار متر زمین استیجاری به کشت نیشکر مشغول است، خاطرنشان کرد: ۲۵نفر از اهالی این روستا بهره‌بردار نیشکر هستند. اکثر این افراد بواسطه اینکه کشت نیشکر شغل آبا و اجدادیشان است به آن مشغولند.
وی به وجود هشت کارگاه سنتی شکرپزی در این روستا اشاره کرد و گفت: بیشترین اراضی زیر کشت نیشکر در صومعه‌سرا در روستای قاضده واقع شده است.
خوشکار سختی کار و طولانی بودن زمان کاشت، داشت و برداشت را از دلایل بی‌رغبتی کشاورزان به کشت نیشکر برشمرد و عنوان کرد: کشت نیشکر از اوایل اردیبهشت آغاز و ماه آخر پاییز برداشت می‌شود.
وی با بیان اینکه محصول نیشکر دوشاب، شیره نیشکر، کف و شکرسیاه است، گفت: شکرسیاه و شیره نیشکر در درمان کم‌خونی و بیماری‌های داخلی موثر است.
خوشکار با اشاره بر اینکه از هر لیتر نیشکر ۱۲کیلو شکرسیاه استحصال می‌شود، تصریح کرد: هر ۱۰۰لیتر آب نیشکر برای تبدیل شدن به شکرسیاه نیازمند ۷ساعت وقت و هم‌زدن مداوم است. در یک روز ۲ظرف ۱۰۰لیتری آب نیشکر را می‌توانیم به شکرسیاه تبدیل کنیم.
وی ادامه داد: امسال هر کیلو شکرسیاه معادل ۲۵هزار تومان به فروش می‌رسد. درآمد حاصله از هر ۱۰۰لیتر بدون در نظر گرفتن نفت، کارگر، آبگیری و…۳۰۰هزار تومان می‌شود.
خوشکار با بیان اینکه می‌توان شکرسیاه را با توجه به انرژی‌زا بودن و برخورداری از خواص دارویی جایگزین شکرسفید کرد،افزود: محصول نیشکر، دوشاب در تهیه شیرینی و تنقلات محلی و شکرسیاه با چای و…مصرف می‌شود.
*برتری کیفیت شکرسیاه صومعه‌سرا از محصول مازندران
وی با بیان اینکه هر ساله بر تعداد مشتریان وی با توجه به رضایت از کیفیت محصول افزوده می‌شود، تصریح کرد: بنده اکثر محصولات خود را در منزل با توجه به مراجعه مشتریان به فروش می‌رسانم. هر یک از کشاورزان مشتریان خاص خود را دارند. کیفیت محصول نوعی معرف است و هر ساله مشتریان تعداد سفارشات خود را افزایش می‌دهند.
خوشکار با بیان اینکه بازارهای محلی نیز محلی برای عرضه محصولات نیشکر است،افزود: نیشکر در مازندران و خوزستان نیز کشت می‌شود. برخی از افراد نسبت به فروش محصول حاصله از نیشکر مازندران در شهرستان اقدام می‌کنند که از کیفیت پایین‌تری برخوردار است؛ چرا که با یکبار کشت هفت سال محصول برداشت می‌کنند. این محصول ارزان‌تر از نیشکر صومعه‌سرا است.
*نیشکر صومعه‌سرا کاملاً ارگانیک است
وی با بیان اینکه در کشت نیشکر از هیچگونه کود گیاهی و حیوانی استفاده نمی‌کنند، عنوان کرد: علت کیفیت و برتری محصول ما در مقایسه با محصول استان مازندران ارگانیک بودن آن است.
این نیشکرکار صومعه‌سرایی در پایان ضرورت توجه مسئولین و پرداخت تسهیلات ارزان‌قیمت در افزایش ایجاد انگیزه کشت این محصول توسط جوانان را مهم دانست و اظهار کرد: متاسفانه با توجه به سود بالا توانایی استفاده از وام‌ها و تسهیلات اختصاص یافته به این محصول را نداریم. مطمئناً تحت پوشش بیمه قرار گرفتن این محصول و دریافت تسهیلات کم‌بهره می‌تواند نقشی اثرگذار در جذب جوانان و نسل جدید به کشت این محصول داشته باشد./ایسنا
گزارش از مریم محسنی
دیدگاهتان را بنویسید