گیل و دیلم | ایرانیان باستان نخستین روز از فصل بهار را «نوروز» نام نهادند. هنگامی که خورشید بر روی مدار استوا قرار گیرد و روز برابرهم می گردد ، این روز که اول فروردین است را «نوروز» می گویند.
ایرانیان بر این اصل معتقد بوده اند، ده روز آخر سال هنگام نزول ارواح نیاکان است که جهت دیدار زمینیان و اقوام خود فرو می آیند. بدین سبب اقدام به طهارت و منزه نمودن منازل می نمودند و خشم و نفاق خویشاوندی را به مهر و آشتی مبدل می کردند، تا موجبات خرسندی و آرامش نیای خویش گردند.
ایرانیان عهد عتیق بر این عقیده بودند که هر سال دارنده ی فعل و انفعالات خاص و جوی است، با کاشت و انواع غله و حبوبات می توان از چگونگی آنان مطلع گردید.
وضعیت اقلیمی و تشعشات فرامادی، نیز تموجات اختری کائنات در هر سال متفاوت می باشد و گونه ی تاثیرات آن در هر سال بر گیاهان و بوستان متفاوت است.
بدین جهت گیاهان و غلات متفاوتی را به هنگام نزدیک شدن فصل بهار کاشت می نمودند، تا از چگونگی رشد گیاهان مختلف مطلع شوند و استنباط نمایند؛هر گیاهی بهتراز همه روند رشد و طراوت را طی نماید، سال جدید را به کاشت بیشتر آن گیاه اختصاص می دادند.
اُمرا و رجال، دوازده روز قبل از فصل بهار با احداث دوازده پایه ی سنگی در جهت خورشید و با خیساندن دوازده گونه ازغلات و حبوبات، از چگونگی رشد آن ها مطلع می شدند، هر گیاه بهتر رشد نمود سال جدید را به کاشت بیشتر آن گیاه توصیه می کردند.
عامه مردم هفت روز آخر سال را با احداث هفت پایه ی گلی به سوی شمس منیر به استنباط واز چگونگی رُستن گیاهان می پرداختند و بدین صورت نوع حبوبات و غله و کاشت آن رقم می خورد.
بعد از سیزده روز(سیزدهم فروردین)، همه ی پایه های سنگی حکام و عامه مردم تخریب می شده و گیاهان و سبز های رُستنی در آب جاری روانه می نمودند.
زبان پارسی بعد از استیلای عرب بر کشورعزیز ایران دستخوش تحولات گردید. ایران و ملت آن را پارس می گفتند که به فارس مبدل گردید.
کلمه (سین) نیز به جای (چین) مورد تلفظ قرار گرفت .
*سفره ی «هفت سین»
گونه های متعدد از نباتات و خشکبار زینت بخش سفره های نوروزی می شد. اصطلاحاً به گیاهان چیده شده«هفت چین» می گفتند که عبارت است از هفت نوع مختلف بوده اند و به یک اسم «هفت چین»خطاب گردید.
هنگام فرا رسیدن نوروز ، روحانیون و علمای دین در کنار سفره ی هفت سین به قرائت کتاب آسمانی و نیایش پروردگار مداومت می نمودند. بزرگان و رؤسای قبایل به اتفاق روحانیون به دیدار اقوام و همنوعان می رفتند و از توانگران دلجوئی می نمودند و به آنان توصیه می کردند با یافتن تمکن مالی مناسب، عهد دارِ یاری بخشاندن دیگرهمنوعانِ خویش باشند و آن را وظیفه ی خود قلمداد نمایند.
*ماه های سال
اولین ماه ما به عنوان «فروردین» است به معنای فرّ و شکوه دین.
دومین ماه به عنوان «اوردی» بهشت یعنی نماد بهشتِ بَرین است. سومین ماه ما به عنوان «خرداد» یعنی ماه رسایی و کمال .
چهارمی «تیر»، که در اساطیر کهن آمده می خواستند مرز ایران و توران را مشخص کنند ، فردی به نام «آرش کمانگیر» با نیروی فروهران (ملائکه)، تیری از چله ی کمان رها کرد و نقل شده این قدر اقتدار ایران زیاد بود و او عِرق به کشورش داشت که او با بالاترین نیرویش سعی کرد تیر را از چله کمان رها کند که بعد از آن بی هوش شد؛ هر چه وسعت زمین بیشتر باشد شرف و غیرت ما هم ارج پیدا می کند، که آن ماه را تیر نامیدند.
بعد از آن ماه «اَمُرداد» است، مرداد یعنی مرگ و اَمرداد [«اَ» این‌جا نفی کننده است] یعنی جاودانگی، گُل و گیاه همه درحال زرد شدند ولی دوباره جاودانه می شوند.
بعد از آن ماهِ «شهریاران»(شهریور) است؛ شهریاران می آمدند مالیات می گرفتند برای نظام و کشور داری و حتی به افراد بی بضاعت را با حمایت مغ (پیشوای زرتشتی) کمک کنند و چند ریش سفید و به اصطلاح بزرگ منطقه و این‌ها می آمدند سرکشی می‌کردند کسانی که از لحاظ مالی ضعیف بودند به آن ها کمک می‌کردند، ماه شهریاران بود.
وقتی محصولات کشاورزی مردم به ثمر می نشست، شهریاران دستور می‌دادند از مردم مالیات بگیرند به عنوان شهریورگان نام گذاری شد.
بعد از آن ماه «مهر» بود، مهر و محبت یعنی دیگر کار تمام شد محصول درآمد شش ماه سال تمام گشته حالا دیگر زمان آن رسیده که انسان به خودش توجه و رسیدگی کند دیگر زمان کشاورزی تمام شده. در تلاش بودند با مهر و محبت به همنوع به کسی که از لحاظ مالی ضعیف بوده، محصولات خوبی نداشته، درآمد کمی داشته، کمک کنند. کمک بلاعوض می‌کردند با این شرط که شما وظیفه دارید که بعداً که به ثروت کافی رسیدید به یک فرد دیگر مثل خودتان کمک کنید و این دِینی است بر گردن شما.
بعد از مهر ماه «آبان» است؛ در آبان ماه به بالای هر کوه و تپه‌ای که می‌روی، از هر طرف آب‌ها را سرازیر را می‌بینید با عنوان ماه آبان معروف است.
ماه نهم ماه «آذر» یعنی آتش، ماهی که باید کنار آتش باشید.
بعد «دِی» به معنای خداوند،دی به دین، دی به اَرَد، دی به اَشتاد؛ ماه دی ماه خداوند است، یعنی خودت هستی و با خدای خودت در این زمستان و برف و سرما و حالا بیایید دل خودت را با خدای خودت صاف کنید. یعنی به باطن و یکتا پرستی و ستایش خداوندگار خیلی اعتقاد راسخ داشتند.
«بَهمن»، که «بَه» یعنی بهتر و «من» یعنی منش که یعنی بهترین منش را داشته باشید، سال جدید در راه است پس سعی کنید کَسری‌ها و نقایص خود را مرتفع سازید و بدانید در چه زمینه ای راه پیشرفت دارید و در آن راستا برای خودت برنامه ریزی کنید.
بعد آخرین ماه «اسفند»، یعنی ماه برچیدن حاصل، دوازده ماه تمام شد.
سید کیا دانش میر کهن
۱۴۰۴/۰۱/۰۱
دیدگاهتان را بنویسید