شوراهای اسلامی در نظام اسلامی، ساختار و سیستمی است که به مردم توسط خود مردم خدمت رسانی می کند و یکی از حلقه های اتصال مردم با دولت به شمار می رود. پارامترهای مختلفی همیشه وجود دارد که جلوی انتخاب صحیح را در انتخابات شورهای اسلامی می گیرد. این پارامترها در مناطق سنت گرا و دارای جمعیت کم، بیشتر مشهود می باشد. انتخابات شوراهای اسلامی همیشه آوردگاه سنت گرایی؛ دوست گرایی؛ فامیل گرایی و انتخاب فردی در مقابل توانمندی؛ تخصص؛ سلامت اندیشه و عمل؛ و انتخاب لیستی می باشد که منجر به پیشرفت و توسعه شهر با سرعت لاک¬پشتی در خوشبینانه ترین حالت می شود. سنت گرایی، دوست گرایی، فامیل گرایی و انتخاب فردی یعنی تقسیم بندی افراد به دو دسته خودی و غیر خودی، به معنی تغییر ماهیت انتخابات شورهای اسلامی به یک مسابقه سیاسی برای دریافت صندلی شورایی به نفع خود یا نامزدهایی از اقوام و دوستان خود می باشد. یکی از دلایل بالاتر رفتن سطح رقابت در آوردگاه سنت گرایی؛ دوست گرایی؛ فامیل گرایی و انتخاب فردی در مقابل توانمندی؛ تخصص؛ سلامت اندیشه و عمل؛ و انتخاب لیستی، افزایش سطح آگاهی و آشنایی شهروندان با فضای مجازی می باشد و این امر در کاهش هزینه تبلیغات نیز بسیار نقش بسزایی خواهد داشت. برخی کارشناسان بر این باورند، در شرایط نبود هیجان و نشاط کافی و ضعف حزب ها و صنف ها در نقطه های عطف سیاسی و اجتماعی، مردم برای داشتن کنش سیاسی و ایفای نقش اجتماعی خود به بسترهای دیگری مانند فضاهای مجازی پناه می برند.
زمانی که در برگ رای انتخابات، چند گزینه برای حق رای قائل می شوند، به این معنی است که با احترام به اندیشه حق الناس، به جای انتخاب فردی، سایر گزینه ها را نیز به امید توسعه شهر و دیارمان در سایه هماهنگی، همفکری، همدلی و هم زبانی بیشتر، پر نماییم. چه بسیار مناطقی در ایران عزیزمان بوده، هست و خواهد بود که کاندیدهای انتخاباتی آنها با اندیشه این جمله (برای رسیدن به پیروزی نیازی به ائتلاف با کسی ندارم)، کرسی شورا را کسب نمودند و با تفکر فردگرایانه خود، مثل یک رئیس آمدند و در اتاق تصمیم گیری نشستند، و با لابی گری با چند عضو منتخب دیگر باند تشکیل دادند، با ملاک شخصی و جناحی خود به تصمیمات جهت دادند، هرجا هم تصمیمات مخالف آنها بود، زمین و زمان را برهم زدند و آخرش هم جلسه را ترک نمودند. انتخاب لیستی و ائتلافی در جوامع شهروندی، به معنای بلوغ فکری و سیاسی شهروندانی هست که آینده نگری را به جای تعصبات شخصی و قومی سر مشق خود قرار داده اند. ائتلاف به معنای اتحاد موقت گروه ها و نیرو های سیاسی است که اهداف معینی را دنبال می کنند.
رهبر معظم انقلاب هنگام رأی دادن در چهارمین دوره انتخابات شورای شهر تهران فرمودند: «من به ۳۱ نفر برای شورای شهر رأی دادم. البتّه بعضی از این حضرات را از نزدیک می‌شناختم، بعضی را هم نمی‌شناختم، لکن اعتماد کردم به همین فهرست‌هایی که پیشنهاد می‌کنند و می‌دهند.» این نخستین باری بود که رهبر معظم، راه درست برای استفاده از تمام حق رأی را، «اعتماد به فهرست» اعلام فرمودند و حتی نشناختن چند چهره از بین آنان سبب نشد که نظرشان در مورد لیستی رای دادن تغییر نماید. رهبر معظم انقلاب همچنین در انتخابات مجلس خبرگان رهبری و دهمین دوره مجلس شورای اسلامی نیز ضرورت اعتماد به لیستی رای دادن را مطرح کردند. یکی از نقاظ مثبت مرتبط با نهاد شورا پیش از انتخابات، می تواند انتخاب لیستی و جمعی در کنار کاندیداتوری لیستی و جمعی از سوی شهروندان آشنا به حقوق شهروندی باشد. زیرا شورا یک نهاد جمعی محور می باشد نه فردگرا. بدون تردید تیمی یک دست در توسعه شهر و نظام مدیریت شهری بیشتر از شورای غیر همدل و همزبان در اندیشه و افکار سودمند می باشد و این امر مستلزم همت مردم بر اساس انتخاب لیستی با معیار توانمندی، تخصص و سلامت فرد می باشد تا منتخبین شورا بتوانند در برابر مطالبات به حق مردم موفق‌تر عمل نمایند. انتخابات شوراهای اسلامی و نحوه غربالگری نامزدها باید حول محور های تخصصی و دانش بنیان شهری نظیر محیط زیست، منابع طبیعی، آموزشی، سلامت و بهداشت، حمل و نقل، معماری و شهرسازی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و … باشد. گروه های مرجع سیاسی، اجتماعی و علمی می توانند با پیشنهاد یک لیست منسجم به شهروندان در انتخاب شورای مسنجم با کارایی بالا کمک نمایند و راه را بر انتخاب فردی و کاندیداتوری فردی ببندند و هزینه انتخابات را نیز کاهش دهند. اگر شورای اسلامی را یک سیستم در نظر بگیریم، بدون شک باید بین اجزای این سیستم مدیریتی باید تعادل و تعامل عقلانی وجود داشته باشد تا کارایی بالا رود. با توجه به اینکه جامعه شهری و روستایی به عنوان یک ثروت تکرار نشدنی ملی بوده و طرحی های اجرایی در آن باید با نگاه علمی و عملی و چشم انداز آینده برنامه ریزی و پایه ریزی شود. شهروندان آشنا به حقوق شهروندی باید در نقش مربیان دلسوز و متفکر، بازیکنانی با کارایی بالا را جذب و تیمی منسنجم انتخاب نمایند. زیرا شوراهای اسلامی، تیم منتخب ستارگان برای بازی توسعه شهری و نظام مدیریت شهری برای یک دوره چهار ساله خواهند بود.
انتخابات لیستی به سردرگمی شهروندان می تواند پایان دهد تا در زمان کوتاهی و با قاطعیت بیشتری منتخبینی که در سایه همدلی و همزبانی در کنار هم سازنده شهر باشد نه سازنده شر، انتخاب نمایند. کم کردن هزینه های بسیار زیاد تبلیغات انتخاباتی یکی دیگر از امتیازات مثبت انتخاب لیستی می باشد. اما موثر ترین مزیت انتخاب لیستی می توان به حضور افراد شایسته ای بر مسند کرسی شورا نام برد که در حالت فردی دارای شانس زیادی نبودند. همان افرادی که تخصص، تجربه، سلامت اندیشه و عمل لازم را دارند اما از بد سرنوشت و قسمت روزگار از دوستان و فامیل قدرتمندی برخوردار نیستند و به علت نبود یک جو شایسته سالاری و توانمندی سالاری با رای پایینی کنار می روند. لازم به ذکر است حضور جوانان در لیست ائتلافی در کنار منتخبین با تجربه می تواند تعداد کرسی های جوانان را به نفع منافع و اندیشه آنها افزایش دهد. با توجه به اینکه جوانان سرمایه واقعی کشور و آینده سازان واقعی کشور محسوب می شوند، حضور جوانان به عنوان فعالان، نخبگان، تازه نفس ها و در نهایت مهره های جدید، همراه و جایگزین در انتخابات لیستی، می تواند در فرایند تصمیم گیری، تصمیم سازی، تصمیم یاری در مسیر توسعه و پیشرفت شهر و دیارمان موثر باشد.
انتخاب نامزدهای شوراهای اسلامی بر اساس معیار رفاقت، دوستی، دشمنی، قومی، قبیله ای، تیپ، قیافه، پول، جنسیت و … از معیارهای انتخاب احساسی و عاطفی می باشد. انتخاب نامزدهای شوراهای اسلامی بر اساس معیار عقل، منطق، شرع، تخصص، تعهد، توانایی، توانمندی، برنامه علمی و عملی و … از معیارهای انتخاب عقلانی می باشد که منجر به توسعه و پیشرفت محلی و ملی خواهد شد.
اعضای شوراهای اسلامی موفق باید ویژگی های زیر را داشته باشند:
*برنامه و توانایی علمی و عملی کارهای بزرگ را داشته باشند نه اینکه کارهای کوچک را بزرگ بدانند.
*تخصص علمی و عملی مورد نیاز برای توسعه و پیشرفت جامعه را دارا باشند.
*استقلال فکری داشته باشند، وامدار و بله قربان گوی کسی نبوده و پاسخگوی کردار، پندار و گفتار خود باشند.
*عوام فریب، چند چهره و دروغگو نباشند و شعار و وعده های خود را به جای عمل به وفای عهد، به مردم حواله نکنند.
*انتقاد پذیر نقدهای منطقی و معقول و منصفانه بوده و اشنباهات خود را قبول کنند و در جهت اصلاح آن کوشش نمایند.
*اهل رانت و رانت بازی بویژه در خصوص وابستگان خود نباشد و اصل شایسته سالاری را درک و عمل نمایند.
*کار و آثار ماندگار را به گزارش و آمار لحظه ای ترجیح دهند.
*به وظایف خود آشنا باشند و خدمتگذار صاق مردم باشند و اهل برتری، منت و فخرفروشی نباشند.
*طرح های مدیریت شهری را چند بار افتتاح نکنند.
*بین مناطق محروم و اعیان شنین شهری تبعیض قائل نشوند.
*در اجرای طرح های مدیریت شهری، کیفیت را فدای کمیت و … نکنند.
*از جنس مردم بوده و نماینده مردم باشند نه مسئولین.
*خدا ترس و خدا محور باشند و برای رضای خدا به مردم خدمت کنند و این پست را سکویی برای ترقی خود و نزدیکان خود نپندارند.
*صداقت در رفتار و عمل خود داشته باشند و درگیر سیاست زدگی شهری نشوند.
*از فرهیختگان و نخبگان شهر مشورت بگیرند و نظرخواهی از مردم در مدیریت شهری را در نظر بگیرند و در نهایت پاسخگوی مردم باشند.
*هویت تاریخی و فرهنگی شهر را در ترکیب با سیستم مدرنیته مدنظر قرار دهند.
*ایده محور برنامه های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت در راستای توسعه، رفاه و پیشرفت منطقه باشند.
*با تلاش و سلامت کاری خود بتوانند اعتماد عمومی را به عنوان یک سرمایه با ارزش کسب نمایند.
*بررسی مشکلات جوانان و حمایت از آنها به عنوان آینده سازان فردای جامعه مدنظر قرار دهند و موجب شکوفایی استعدادهای آنها با برنامه های مثل استارپ آپ و … شوند.
*انگیزه آنها شهرت و اسم و رسم دار شدن نباشند.
*شورای شهر را محل آزمون و خطا و تجربه گری ندانند.
*شورای شهر را مکانی برای فعالیت های اقتصادی، کسب درآمد، راه اندازی بنگاه معاملاتی ملکی از رهگذر کسب کرسی شورا و سکوی پرتاپ پست های بالاتر ندانند.
*شورای شهر را مکانی برای کار آموزی و هزینه کردن ازجیب ملت ندانند و برای رسیدن به اهداف شخصی خود از مقدسات و ارزش ها هزینه نکنند.
*تعاریف مشخص و استاندارد از شهر، شهرداری و شهروند داشته باشند.
*مدیر و مدبر باشند و به توسعه و پیشرفت شهری، چشم انداز جهانی داشته باشند و از طرحهای موفق ملی نیز به عنوان الگوهای بومی استفاده نمایند.
*چند شغله واقعی نباشند.
*انتخاب و استیضاح شهردار را بر اساس مصالح شهروندان انجام دهند.
*ترکیبی از تخصص های مرتبط با وظایف شورا، همفکر، همدل و همزبان و آشنا به مشکلات مدیریت شهری باشند.
منتخبین شایسته شوراهای اسلامی می توانند در برابر مطالبات به حق مردم موفق‌تر عمل نمایند. چرا که بر اساس فرمایش رسول اکرم (ص): «لاخیرفی الوطن الامع الأمن و المسره: در شهری که شادی و امنیت نباشد، هیچ خیری در آن نیست» مطالب را نگارش کردیم تا بگوییم شهروندان دلسوز و متخصص می‌باید در فرصت چند ماهه باقیمانده، افراد شایسته خدمت را وارد میدان انتخابات نموده تا در آینده دور و نزدیک، شاهد مشکلات جدید نباشیم. مهم است که به وجود شهر و دیارمان افتخار کنیم؛ ولی مهمتر از آن این است که : “کاری کنیم” شهر و دیارمان به وجودمان افتخار کند و به جای آمار، آثار بر جای بگذاریم. اعضای شوراهای اسلامی باید بدانند و درک نمایند که داوری فردا و فرداها مبتنی بر رفتار حال و امروز آنها رقم می خورد و اعمال نظارت صحیح، سنجیده و کارآمد در گرو همکاری مشترک شهرداری، شورای شهر و شهروندان است. این متخبین می‌توانند با شرکت خود و مشارکت مردم در رقم‌زدن شعار واقعی شهری آباد تر می سازیم به همه ما کمک کنند. به امید روزی که با انتخاب صحیح خود در راه ساختن شهری که لایق زیستن در آن هستیم گام برداریم و برای رسیدن به این مقصود باید شعار هر شهروند یک فعال اجتماعی در جامعه مرسوم شود. هدف از بیان این دل نوشته به این معنی نیست تمام بزرگوارانی که به صورت انفرادی احساس تکلیف می نمایند را با یک دید بنگریم و بسنجیم. به طور حتم افراد شایسته ای در میان آنها وجو دارد، ولی انتخاب لیستی می تواند به عنوان یک راهکار عملی برای ورود افراد شایسته بیشتر و فراهم آوردن زمینه ای برای هماهنگی، همفکری، همدلی و هم زبانی بیشتر افراد شایسته در شورای پنجم باشد و اقدامی پسندیده، فرهنگی و مدنی محسوب می‌شود.
و من الله التوفیق دکتر ابراهیم آذرپور
«پژوهشگر و نویسنده»
دیدگاهتان را بنویسید