گیل و دیلم | تأثیر مخرب کووید ۱۹ در جزء جزء زیست شخصی و اجتماعی افراد و در تار و پود زندگی جامعه هویداست. امروز با خانواده‌های عزاداری مواجهیم که پدر، مادر، خواهر، برادر و یا فرزندشان، قربانی کرونای مرموز شده‌است؛ با جامعه‌ای مواجهیم که مفاخر و اندیشمندانی را از دست داده‌است که قابل تکرار نخواهند بود.
حدود یک سال از تاریخ ۳۰ بهمن ماه ۱۳۹۸، اعلام رسمی شیوع ویروس کرونا در ایران، می‌گذرد و سیصد و شصت و چند روز است که این ویروس ناشناخته و بی‌رحم را در کنار خود و نزدیکان‌مان حس می‌کنیم؛ بد نیست قدری به آنچه که در این مدت بر سرمان رفته‌است بنگریم.
شاید قبل از این هرگز سبک زندگی‌مان تا این حد تحت تأثیر یک عامل بیرونی قرار نگرفته بود تا اینکه این بلای ناگهانی بر سر مردم دنیا آوار شد. از شمال تا جنوب، از شرق تا غرب و از دورافتاده‌ترین جزیره‌ها تا متمدن‌ترین ایالات جهان پنجه در پنجه این غول بی شاخ و دم انداختند.
تغییرات در سبک و الگوهای زندگی در ابعاد ظاهری و روانی چنان محرز بوده‌است که شستن مرتب دست‌ها، حفظ فاصله اجتماعی در اماکن عمومی، استقرار دائمی ماسک‌ها بر صورت و همراه داشتن یک الکل جیبی، قریب به یک سال است که به عادت هرروزه خیلی از ما تبدیل شده است.
تأثیر مخرب کووید ۱۹ در جزء جزء زیست شخصی و اجتماعی افراد و در تار و پود زندگی جامعه هویداست. امروز با خانواده‌های عزاداری مواجهیم که پدر، مادر، خواهر، برادر و یا فرزندشان، قربانی کرونای مرموز شده‌است؛ با جامعه‌ای مواجهیم که مفاخر و اندیشمندانی را از دست داده‌است که قابل تکرار نخواهند بود؛ با مردمانی روبه‌رو هستیم که کسب و کارهای‌شان تعطیل یا کم رونق شده‌است و در کنار سختی تحمل بار مشکلات اقتصادی و معیشتی، نگران سلامتی و دلواپس ضربان منظم قلب‌های عزیزانشان هستند.
می توان گفت تقریباً تمامی صنوف و مشاغل به انحای مختلف و به میزان متفاوت از شیوع این ویروس منحوس، متضرر و بخشی از آن‌ها نیز تعطیل و یا محدود شده‌اند.
نگارنده قصد دارد تا مختصری از اثرات شیوع این ویروس را در سطح زندگی مردم بررسی نماید:
رسانه، فضای مجازی و کرونا
یقیناً نقش مؤثر رسانه‌ها در ایام شیوع این ویروس، بیش از سایر مواقع احساس می‌شد؛ فضای مجازی و رسانه در این ایام بیش از گذشته ایفای نقش نمود و خصوصاً در روزهای قرنطینه خانگی، پس از خانواده، نزدیک‌ترین به اشخاص و اساسی‌ترین عامل تحصیلی و تفریحی به شمار می‌رفت. البته در این بین برخی از رسانه‌ها و شبه رسانه‌ها با تولید اخبار نامطمئن و نادرست، باعث ایجاد امواج ناامیدی و بعضاً امیدواری کاذب در سطح عمومی شدند که سطح نامناسب سواد رسانه‌ای در عموم، یکی از دلایل اصلی شیوع کرونا‌وار این اخبار در سطح اجتماع بود.
ورزش، هنر و کرونا
در حالی که جهان، المپیک ۲۰۲۰ توکیو را انتظار می کشید؛ قدرت تخریب این ویروس، بزرگترین رویداد ورزشی جهان را نیز به تعویق انداخت و مسابقات گروهی را برای چند ماه تعطیل کرد. حالا پس از گذشت یک سال نیز، غالب مسابقات گروهی مثل فوتبال، در ورزشگاه‌های خالی از تماشاگر و یا با تماشاگر محدود برگزار می شود. این بیماری که روح را از ورزش گرفت، موسیقی، تئاتر و سینما را نیز شدیداً تحت تأثیر قرار داد. حداقل در شش ماهه نخست شیوع این ویروس نه خبری از کنسرت بود و نه تئاتری روی صحنه. درهای سینما هم که پس از پایان پیک دوم کرونا به روی مخاطبین بازگشایی شد. در این بین هنرمندان نیز به لحاظ اقتصادی روزهای سختی را سپری کرده‌اند و بی‌شک مردم نیز برای دیدن هنرمندها و لذت بردن از هنر آن ها، لحظه شماری می‌کنند.
آموزش، تحصیل و کرونا
تحصیل و آموزش، پیش‌نیاز توسعه انسانی در جوامع است. بی‌شک جامعه‌ای که از توسعه انسانی باز بماند، هرگز نخواهد توانست به توسعه پایدار نائل آید. با تغییر سبک تدریس اساتید و معلمان و نحوه تحصیل دانشجویان و دانش‌آموزان از حالت حضوری به مجازی، کیفیت تحصیل و آموزش به شکل قابل توجهی کاهش پیدا نموده و حال پس از گذشت حدود یک سال از شیوع این بیماری، عدم راندمان رضایت‌بخش در تحصیل مجازی کماکان هویداست. در هرحال با اولین نسل از محصلانی مواجهیم که حداقل یک ترم را بدون نشستن سر کلاس درس پاس کرده‌اند!
حکومت داری، سیاست و کرونا
این پاندمی، محک خوبی برای سیاستمداران و حاکمان سراسر دنیا بود تا توانایی خود را در مواجهه با یک بحران جهانی بسنجند. حاکمانی که دغدغه‌شان ساماندهی بیمارستان‌ها، گندزدایی و سم‌پاشی معابر، عملیاتی نمودن قرنطینه همگانی و… بوده و اکنون به واردات واکسن و حتی به تولید آن می‌اندیشند. در این مدت، دیدارهای دیپلماتیک به حداقل کاهش پیدا کرد؛ اما سیاست تعطیلی نداشت. تماس‌های تلفنی و پیغام‌های دیپلماتیک مقامات کشورها کماکان برقرار بود و اصلی‌ترین محور گفت‌و‌گوی آن‌ها راهکارهای گذر از کووید۱۹ و همکاری‌های دوسویه و چندسویه در این موضوع بود.
ایران نیز که مانند سایر کشورهای جهان ایام سختی را در آغازین روزهای شیوع این ویروس گذراند، امروز با برقراری روابط دیپلماتیک مناسب با کشورهای مختلف، توانسته است تاکنون دو محموله واکسن کرونای «اسپوتینگ وی» را وارد کشور نماید که پس از برچسب گذاری و کدگذاری در سامانه TTAC برای واکسیناسیون مدافعان سلامت در شبکه بهداشتی کشور توزیع خواهد شد. دکتر سعید نمکی، وزیر بهداشت و درمان نیز نوید تولید واکسن ایرانی کرونا در بهار ۱۴۰۰ را داده است.
نویسنده در این یادداشت، مختصراً به چند مورد از موارد متأثر از این پاندمی بحران‌زا اشاره نموده است و طبعاً نمی‌توان اثرات وسیع و مخرب کرونای یک ساله را در چند سطر برشمرد. اما نکته دیگری که می توان به صورت گذرا بدان اشاره نمود فاصله فیزیکی افراد از یکدیگر و بالطبع، خلأ عاطفی به وجود آمده میان آن‌هاست که البته در ماه‌های ابتدایی همه گیری این ویروس بیشتر دیده می‌شد اما در کنار تمامی مصائب و مشکلات همه گیری کویید۱۹، عادت همیشگی دستگیری و نوع‌دوستی در بین مردم کشورمان باعث شد تا علیرغم لزوم رعایت فاصله فیزیکی، خلأهای عاطفی با همدلی پر و پوشانیده شود. در همان روزهای ابتدایی این بیماری خانمان‌سوز که کمبود وسایل حفاظت فردی و آمار فاجعه‌بار کرونایی‌ها از یک سو و تعطیلی بسیاری از مشاغل و فشار مضاعف به اقشار آسیب‌پذیر از سوی دیگر، بار مشکلات فراوانی را برای مردم پدید آورده بود، بسیاری از هموطنان با تولید لوازم پزشکی و بهداشتی و جمع آوری کمک‌های نقدی و غیر نقدی، نقش پررنگی را در برطرف کردن معضلات و کمبودهای آن روزها ایفا کردند.
در نتیجه آنچه که اهمیت دارد، متبلور شدن این روحیه و استفاده بهینه دولت و مجموعه‌های حاکمیتی از این سرمایههای مردمی است.
به هر تقدیر، ریشهکن شدن این بیماری یا دستکم پایان یافتن پاندمی کرونا در گرو نگاه ویژه دولتها و عملکرد مسئولانه مردم است و امروز که با ساخت واکسن، امیدها برای بازگشت زندگی به روال عادی دوباره زنده شده است، جامعه جهانی بیش از پیش محتاج همیاری و همکاری متقابل میان دولتها و ملتها است.
یادداشت ؛ محمدطاها محمودی
فعال رسانه ای _ فرهنگی
دیدگاهتان را بنویسید