سوریه، فدرالیسم یا تجزیه

سوریه، فدرالیسم یا تجزیه

سوریه کشوری است با نزدیک به بیست میلیون نفرجمعیت (که درحال حاضرنیمی از آن آواره اند) و نقطه اتصال سه قاره آسیا،اروپا،و افریقا ،ازلحاظ موقعیت استراتژیک، درمیان اروپای صنعتی و خاورمیانه نفت خیزقرار دارد، در سال ۱۹۴۴ بیش از پایان یافتن جنگ جهانی دوم از مستعمره فرانسه استقلال پیدا کرد ،بر اساس تقسیم بندی استانها ،مسلمانان سنی ،علویان،مسیحیان،دوزها،کردها، ازالگویی با نام فدرالیسم نا خواسته استفاده می کردند ، این کشور به مدت ده سال یعنی از سال ۱۹۵۸تا ۱۹۶۸ با مصر متحد بوده و با نام اتحاد جماهیر عربی شناخته می شده ، اما در سال ۱۹۶۸ این اتحاد شکسته و از سال ۱۹۷۱ نیز با تشکیل حزب بعث و نظامی اقتدارگراعملا فدرالیسم شکل تصنعی خود را از دست داد و به دولتی متمرکزو مقتدر تبدیل گردید .
یکی از عواملی که باعث شد فدرالیسم در سوریه مجددا مطرح شود ، جنگی است که دراین کشور جاری و ساری است تا فدرالیسم با استراتژی جدید به این کشورتحمیل گردد، البته بر اساس شواهد دولت سوریه نیز به نوعی خواستار واگذاری میزانی از خودگردانی در کشور با الگوی هندی است، اما این خودگردانی دولت تنها در قدرت گرفتن بیشتر خود نهفته است .
بر خلاف دولت ،اپوزیسیون که بخش بزرگی از آنها با سلفی ها مخالف هستند ،خواهان خودگردانی اند نه تجزیه ، کردها به دنبال این هستند که زبان کردی و فرهنگ کردی در مناطق کردنشین رسمیت یابد، این خواسته آنان سال های زیادی است که مورد توجه سردمداران کشورقرار نگرفته است، اما گروههای سلفی خود خوانده بیشتر در فکر تشکیل خلافت اسلامی وتجزیه با حمایت بعضی کشورها هستند ،گروهای که جز به فتح پایتخت و تشکیل حکومتی با قرائت اسلامی راضی نمی شوند ،گروه های مانند داعش ،النصره،وانصارالشام علیرغم اختلافاتی که دارند اما از وحدت رویه یکسانی در این زمینه برخوردارند ،طرفداران ماندن در چارچوب فدرال را بیشتر گروه های کردی و میانه رو در استان های که اعراب سنی زندگی می کنند می پسندند تا زیر پرچم دمشق اما به صورت فدرال باقی بمانند.
گروه های دیگراین کشورمانند مسیحیان ،دوزی ها هستند که نگاه فدرالیستی ندارند، زیرا آنها بخشی از ساختار حکومت و ارتش آن را تشکیل می دهند، علویان مهم ترین جمعیت اقلیتی هستند که در ساختار قدرت دولت سوریه نقش به سزایی در روند حمایت از دولت برخوردارند ،اقلیت ها در سوریه بیشتر به قدرت گرفتن دولت علاقه دارند تا فدرالیسیم .به نظر می رسد آینده سوریه در گرو جنگی است که همچنان ادامه دارد، اگر دولت بتواند همچنان با قدرت تمام و حمایت بازیگران خارجی برنامه های خود را به پیش ببرد قطعا فدرالیسیم حداقلی را به منصه ظهور خواهد رساند ، اما در صورت عدم توافق وادامه جنگ باید منتظر وقایع جدیدی باشیم که برای آینده سوریه روند خوبی نخواهد بود،چه بسا با حمایت بعضی قدرت های منطقه وفرا منطقه سوریه عملا به سوی تجزیه با محوریت کردها از یک طرف و عرب ها با مرکزیت ادلیب یا درعا از طرف دیگر کشیده شود ،اگر چه قضاوت کردن در مورد تجزیه سوریه نا محتمل وسخت به نظر می رسد ،اما شکسته شدن اجرای توافق آتش بس و حملات مرگبار گروه های تکفیری، مسیر دشواری را پیش روی برگزار کنندگان توافق ودولت این کشور قرار خواهد داد.
اکنون سوریه در باتلاقی گیر کرده که تنها راه رهایی آن مذاکره در نشست های پیش رواست، در غیر این صورت باید شاهد کشتار بیشتر و خرابی های ویران گر دراین کشور باشیم ،بخصوص اینکه طی روزهای گذشته در حلب فاجعه ای در حال رخ دادن است که باعث شده کودکان بی سرپناه نیازمند کمک بیشتری از سازمانهای بین المللی باشند ، حلب در چند روز اخیر شاهد درگیری شدیدی است ،که بخشی از ان در دست سلفی ها و بخش دیگر در دست دولتی ها است ،باید دید که سازمان های مدعی حقوق بشر در مقابل این همه فجایع در حلب دست به چه ابتکاری می زنند .
این کشتارها ما را به یاد سخن فریدریش شیلر می اندازد ،که هیچ جنگی غیرانسانی تر و ننگ آورتر از جنگ های متعصبانه مذهبی وتنفر آورحزبی که درداخل یک کشور برافروخته می شود، نیست. امید آنکه جنگ خانمان سوز در سوریه هر چه زودتر پایان یافته تا کودکان و آوارگان سوری به زندگی واقعی خود برگردند .

رضا بژکول دانش آموخته علوم سیاسی