گیل و دیلم | برگزاری این اجلاس در گیلان یک فرصت استراتژیک برای استان ما بود تا هم جایگاه بین‌المللی خود را بهبود دهد و ظرفیت‌های اقتصادی (کشاورزی، سرمایه‌گذاری، ترانزیت) را به نمایش بگذارد و هم شبکه‌های همکاری منطقه‌ای را گسترش دهد، بر مسائل زیست‌محیطی دریای خزر تأثیر مثبت بگذارد و گردشگری و علم را در راستای توسعه پایدار ارتقا دهد.
اما در ادامه، ضمن اغماض از برخی نقاط ضعف که طبیعتا در همه رویدادهای بزرگ امکان رخ دادن دارد، به برخی از دستاوردهای گیلان از برگزاری اجلاس خزر می‌پردازم:
۱- تقویت جایگاه بین‌المللی و منطقه‌ای گیلان
میزبانی اولین اجلاس استانداران استان‌های ساحلی دریای خزر، اعتبار بین‌المللی برای گیلان ایجاد کرد. این اعتبار را در حوزه توسعه، به «برندینگ» نامگذاری می‌کنند. قطعا برای برندیگ هزینه‌های بسیاری مترتب هستیم که اگر برنامه‌ریزی اصولی برای بهره‌برداری از محل هزینه‌کرد چنین رویدادی را داشته باشیم، قطعا می‌توانیم از برخی گمانه‌زنی‌ها درباره چرایی این هزینه‌ها عبور کنیم.
نکته مهم شاید در بیانیه پایانی اجلاس بود؛ جاییکه شرکت‌کنندگان «قدردانی از مقامات استان گیلان برای میزبانی موفق» را مطرح کردند. همچنین از نظر نمادین، رونمایی از تمبری ویژه اجلاس توسط پست گیلان یک نشانه رسمی از اهمیت منطقه‌ای این رویداد بود.
۲- فرصت اقتصادی و سرمایه‌گذاری
از نظر نگارنده که مهم‌ترین شکل برندینگ منطقه‌ای برای گیلان را برندینگ اقتصادی می‌داند، شاید اتفاق برنامه‌ریزی شده یکی از پنل‌های اجلاس به نام «اقتصاد، سرمایه‌گذاری و توسعه منطقه‌ای» بود. بسیار مهم است که اهل‌فن، بخصوص رسانه‌ها پیگیری جدی از مصوبات این پنل و تفاهم‌نامه‌های جانبی آن داشته باشند که تفاهم‌نامه‌ها به قرارداد و قراردادها به مرحله عمل برسند. در حاشیه این اجلاس هم، دکتر حق‌شناس استاندار گیلان تأکید کرده که این اجلاس برای شناسایی توانمندی‌های اقتصادی استان بسیار ارزشمند است.
در بیانیه اجلاس نیز بر گسترش تعاملات اقتصادی از جمله در «کشاورزی، صنایع تبدیلی، سرمایه‌گذاری مشترک و گردشگری دریایی» تأکید شده، به خصوص در حوزه کشاورزی که گیلان ظرفیت صادرات محصولاتی مانند کیوی، مرکبات و فرآورده‌های غذایی دارد که می‌تواند به بازار کشورهای ساحلی خزر عرضه شود. همچنین، استاندار محترم گیلان اشاره کرده که کشورهایی مثل قزاقستان ظرفیت دارند بخشی از نیاز گیلان (مثلا برای دان مرغ) را تأمین کنند، که می‌تواند مراودات تجاری متقابل را تسهیل کند.
۳- توسعه ترانزیت و زیرساخت لجستیکی
گیلان خاصیت ترانزیتی بسیار جذابی برای کشورهای محصور در خشکی CIS دارد. رییس‌جمهور محترم دولت چهاردهم متعهد هستند که تا پایان دولتشان، دو قطعه ریلی زاهدان-چابهار و رشت-آستارا تکمیل و زیر بار ترانزیتی بروند که با تکمیل این دو قطعه، اهمیت ژئوپلیتیک گیلان دوچندان که نه، صدچندان خواهد شد. در این اجلاس نیز یک پنل تخصصی با عنوان «ترانزیت، لجستیک و توسعه کریدور شمال-جنوب» وجود داشت که دقیقا عملیاتی کردن این اهداف را دنبال می‌کرد. همانطور که گفته شد با تکمیل پازل کریدور رشت-آستارا، موقعیت گیلان به‌عنوان یک نقطه ترانزیت مهم تقویت می‌شود و می‌تواند مسیرهای حمل‌ونقل جدید با کشورهای ساحلی خزر ایجاد شود. از سوی دیگر، نبود کشتی رو-رو در خزر باعث افت تجارت دریایی بین همسایگان خزر شده و وجود بندر انزلی به عنوان تنها بندر شمالی ایران که قابلیت پذیرش کشتی رو-رو را دارد، مصوبات این پنل را بیش از پیش حائز اهمیت کرده است. این همکاری ترانزیتی می‌تواند به رشد زیرساخت‌های بندری و حمل‌ونقل دریایی و ریلی در گیلان کمک کند.
۴- تقویت همکاری زیست‌محیطی و شیلات
یکی از دیگر پنل‌های تخصصی این اجلاس، به «محیط زیست، شیلات و احیای زیست‌بوم دریای خزر» اختصاص یافت که در بیانیه اجلاس هم مشارکت در حفظ منابع زیستی، جلوگیری از صید غیرمجاز، پایش زیست‌محیطی و تنوع زیستی تأکید شد. این همکاری به گیلان امکان می‌دهد تا از تجربیات استان‌ها و کشورهایی که مشکلات مشابه زیست‌محیطی دارند استفاده کند و راه‌حل‌های مشترک برای حفاظت از خزر بیابد. متاسفانه فعالیت‌های صنعتی و البته روانه کردن پساب‌های صنعتی و خانگی کشورهای حاشیه خزر به این دریا سبب شده، وضعیت زیست‌محیطی این دریا بخصوص در بخش جنوبی آن خیلی مطلب و قابل قبول نباشد. پیگیری مصوبات و دغدغه‌های این پنل می‌تواند هم زمینه داشتن دریای زیباتر و حفاظت بیشتر از گونه‌های در حال انقراض موجود در خزر را فراهم کند.
۵- توسعه گردشگری
در بیانیه اجلاس بر «گردشگری پایدار» تأکید شد.
گیلان با موقعیت ساحلی مناسب و قابلیت‌های گردشگری (طبیعی، تاریخی، دریایی) می‌تواند از این اجلاس برای جذب سرمایه‌گذاری گردشگری بین‌المللی استفاده کند که پیشنهاد می‌شود افکار عمومی و رسانه‌ها در پیگیری و مطالبه عمومی، این مهم را دنبال نماید. البته پیشتر یک کشتی کروز تفریحی، مردم حاشیه خزر را در تور خزرگردی به گردش در میاورد که سوءتفاهمات سیاسی و بعضا امنیتی که منشأ فرامنطقه‌ای داشت، سبب شد این کشتی متوقف شود و پیشنهاد میگردد در اولین گام عملیاتی شاهد شروع به کار دوباره این کشتی باشیم تا زمینه همگرایی مردمی در حوزه خزر فراهم آید.
به گفته برخی تحلیلگران، این اجلاس یک «تلنگر برای بیداری گیلان» بود و فرصت بازتعریف جایگاه اقتصادی و سیاست‌گذاری استان را فراهم کرد. معتقدم، این اجلاس برای برندینگ گیلان فرصت مناسبی بود اما عملیاتی شدن بخشی از مصوبات تفاهم‌نامه‌ها می‌تواند امیدها را برای داشتن استانی پررونق‌تر فراهم آورد. این می‌تواند باعث جذب سرمایه‌گذاران جدید شود، به‌ویژه در بخش‌هایی که تاکنون مغفول بوده‌اند (صنایع تبدیلی، زیرساخت ترانزیتی، شیلات).
مهدی خورسند کارشناس اقتصادسیاسی(توسعه)
۱۴۰۴/۰۸/۲۹
دیدگاهتان را بنویسید