آنگاه که تیشه به ریشه اش زدند، کاغذ زیر دستم در خود پیچید، و بی صدا فریاد زد: زنده باد درخت.
درختان، خاموشترین و در عین حال گویاترین مظهر قدرت و عظمت آفرینش هستند. هر شاخ و برگی از این درختان زیبا، کتاب بزرگی در وصف توحید است. روز درختکاری نخستین بار توسط جولیوس استرلینگ مورتون و در تاریخ ۱۰ آوریل (۲۱ فروردین) سال ۱۸۷۲ معرفی شد و در آن روز بیش از یک میلیون نهال درخت کاشته شد. بعد از مدتی تاریخ این روز به آخرین جمعه ماه آوریل انتقال یافت. بعد از سپری شدن این سال ها، امروزه نیز در راستای ارزش گذاشتن به این ایده، کشور های زیادی در تاریخ های مختلف (با توجه به آب و هوای مطلوب هر کشور برای رشد مناسب) روز درخت کاری را پاس می دارند و در این روز به کاشتن درختان مختلف اقدام می کنند. برای مثال می توان به کشور هایی مانند استرالیا (۲۸ ژولای)، آمریکا (۱۰ آوریل)، آلمان (۲۵ آوریل)، الجزایر (۲۷ اکتبر)، بلژیک (۲۱ مارس)، برزیل (۲۱ سپتامبر)، کامبوج (۱ ژوئن)، جمهوری آفریقای مرکزی (۲۲ جولای)، تایوان (۱۲ مارس)، ژاپن (۲۹ آوریل)، چین (۱۲ مارس)، کاستاریکا (۱۵ ژوئن)، مصر (۱۵ ژانویه)، ژاپن (۲۹ آوریل)، کنیا (۲۱ آوریل)، مقدونیه (۱۲ مارس)، نیوزلند (۵ ژوئن)، هلند (۲۱ مارس یا ۲۱ سپتامبر)، لهستان (۱۰ اکتبر)، پرتغال (۲۱ مارس)، سریلانکا (۵اکتبر)، کره جنوبی (۵ آوریل) و … اشاره نمود.
طبیعت پاک میراث گرانبهای نسل گذشته، امروز و آینده هر کشوری می باشد و به عنوان بستر حیات و توسعه پایدار متعادل کننده اکوسیستم محیط زیست و پشتوانه بخش های کشاورزی، صنعتی، اقتصادی، اجتماعی و … محسوب می شود. طبیعت پر مهر، نیازمند محبت، حفظ و صیانت است و این وظیفه ما انسان ها خواهد بود. طبیعت مادر انسان است. انسان تنها در آغوش اوست که آرام مىگیرد، رشد مىکند و به کمال مى رسد. هیچ تمدنى بدون طبیعت و در طبیعت کدر و از هم گسسته پا نمىگیرد و سر بر آسمان نمى ساید و اگر هم پا بگیرد و در غروب طبیعت طلوع کند و یا در مُرداب بروید، تاریک، بى روح، کریه منظر و خشن خواهد بود. اگر پرتو طبیعت بشکفد و در ادامه حیات به نابودى مام و رُستنگاه خود دست یابد فرجام تلخى خواهد داشت. درختان و گیاهان رکن اصلى حیات و زندگى را در کره زمین تشکیل مىدهند و تمام موجودات زنده دیگر دست به دامن آنها دارند. فواید گیاهان بسیار زیاد و فراوان است که فهرستوار میتوان به فواید آن ها (ماده غذایی؛ پاکیزگی هوا؛ لباس و پوشاک؛ خانه و وسایل خانه؛ داروهای گیاهی، زیستگاه حیوانات و پرندگان؛ افزایش سلامتی جسمانی و روانی؛ مهار کردن فرسایش، تهیه کاغذ؛ تعدیل گرما و سرما؛ ساخت وسایل نقلیه؛ زیبای و طراوت؛ انرژی؛ تولید عطر و مواد شیمیایی و ..) اشاره نمود.
براساس احادیث و روایت مختلف از اعمال ماندگار مومنان که حتی پس از مرگ مومن برایش سود و اجر الهی پایدار دارد، درختکاری است. پیامبر (ص) فرمودند: خداوند درخت را برای انسان آفرید، از این‌رو او باید درخت را بکارد، آن را آبیاری کند و در حفظ آن بکوشد. ایشان در حدیثی دیگر می‌فرماید: هر وقت عمر جهان به آخر رسیده، هرگاه قیامت بخواهد قیام کند و عالم بخواهد منقرض شود و در دست یکی از شما نهال درختی باشد چنانچه بقدر کاشتن آن فرصت باشد، باید آن را بکارد و از فرصت باقیمانده استفاده نماید.
موضوع درخت از دیرباز در ایران مورد توجه بود به طوریکه در آثار باستانی مانند نگاره ها، حجاری ها، پارچه بافی ها (ترمه) و مینیاتور نماد درخت زندگی مشاهده می شود. در اوستا یکی از شش مرحله آفرینش را آفرینش گیاه می دانند و در باور زرتشتیان جشن گاهنبار (گاهبار یا گَهَنبار)، مرحله اَیاسرِم (۳۰ مهرماه، دویست ودهمین روز سال) برابر با مرحله چهارم آفرینش و هنگامی است که خداوند گیاه را آفریده است. سرو ابرکوه (یزد) ۴۰۰۰ ساله، یکی از آثار طبیعی ملی ایران است و یکی از پیرترین موجودات زنده دنیاست و نشان از قدمت ارزش درخت در ایران باستان دارد. در تاریخ آمده است که ایرانیان از آغاز به درختکاری علاقه مند بوده اند و در ایران بوستان ها و باغ های آبادان بسیاری بوده است. ریشه این کار را می بایست در فرهنگ وحیانی ایرانیان جست. این فرهنگ درختکاری و درخت دوستی و ایجاد همین پارک های کنونی که ما یادمان رفته است و نام های غیر ایرانی برای آن انتخاب کرده ایم فرهنگ ایرانی و دارای ریشه وحیانی است که پیش از این ذوالقرنین عرب ها و کورش ایرانی ها آن را ساخته و به حکم خداوندی به مردمان آموزش داده است. پاسارگاد، پایتخت کوروش، پایتختی در میان باغ سلطنتی یا در پردیس‌هاست. فردوسی در شاه‌نامه از باغ‌ها و مرغزارهایی سخن می‌گوید که در پیرامون آتشکده‌ی فیروزآباد و کاخ های قصر شیرین وجود داشته است. به طوری که از نوشته‌های مورخان یونانی به دست می‌آید، نزدیک به سه هزار سال پیش، پیرامون خانههای بیش‌تر ایرانیان را باغ‌ها احاطه کرده بودند و واژه‌ی پردیس به همان باغ‌های پیرامون خانهها گفته میشده است. این شیوه برای سایر ملل نیز سرمشق شده و به دنبال آن این واژه‌ی فارسی به دوردست‌ها رفته است. به طوری که امروزه در زبان‌های یونانی و فرانسوی و سامی و دیگر زبان‌ها نیز با تغییرات و دگرگونی‌هایی به کار برده میشود. امروزه این واژه در زبان یونانی به صورت Paradeisos به معنی باغ، و در زبان فرانسه به صورت Paradis و در زبان انگلیسی به صورت Paradise به معنی بهشت کاربرد دارد. واژه‌ی پردیس به معنای بهشت در زبان عربی به فردوس و در زبان‌های دیگر به پارادایز تبدیل شده است.
در روز درختکاری، مردم آشنا به حقوق شهروندی با همدلی و همزبانی دست هایشان، نهال های کوچک را به خاک سرد اسفند خواهند سپرد و آفتاب خورشید، گرمایش را هدیه و همسفر راه طولانیاش میکند و آب، با زلالی و پاکیاش بدرقه روییدنش میشود. بیایید همه در روز درخت کاری به رنگ سبز در بیاییم و قراری سبز بگذاریم و یکدیگر را به کاشت، حفظ و صیانت از این هدیه الهی سفارش کنیم تا طبیعت حس کند در کنارش هستیم.
و من الله توفیق
دکتر ابراهیم آذرپور (پژوهشگر و نویسنده)
دیدگاهتان را بنویسید