در فرهنگ لغت تخصصی علوم سیاسی اصلاحات به معنای بهبود یا اصلاح روندهای اشتباه، فاسد و نامطلوب است.اصلاح طلبان اعتقاد دارند که ساختارهای سیاسی،اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی یک جامعه بایستی از طریق نهادهای حکومت و کنشگران اجتماعی با تغییر تدریجی بهبود یابد،البته اصلاح طلبی در ایران با مفهوم کلی آن در دنیا متفاوت است ،اصلاح طلبان ایران در سطح کلان از طرفی ایجاد تغییرات بنیادی را مردود و از طرف دیگر تغییرات تدریجی فرهنگی را از تغییرات اقتصادی و سیاسی مهم تر می دانند.
از لحاظ علمی گذر موفق از جریان اصلاحات نیازمند دو گرایش است: اول بهبودخواهی حکومتی و دوم جنبش اجتماعی
بهبود خواهی حکومتی مستلزم قرار گرفتن در موضع حاکمیت و تلاش برای بازکردن فضا به منظور افزایش نقش مردم در امور مملکتی است و جنبش اجتماعی به معنی ایجاد یک نیروی اجتماعی، با هدف طرح مطالبات و مجاب کردن حکومت برای حرکت به سمت مردمسالاری و اصلاح امور می‌باشد که این دو راه قابل جمع هستند و می‌توانند مکمل یکدیگر نیز باشند، اما برای طی مسیر صحیح اصلاحات از مجرای این دو روش ابتدا باید گفتمان اصلاح طلبی تبیین شود و برداشت های یکسانی از مفاهیم اصلاحات و اهداف آن ایجاد گردد،افراد باید نقش و کارکرد خود رابشناسند و جایگاهشان در احزاب اصلاح طلبی مشخص باشد و سلسله مراتب حزبی را طی کنند و به قدر هزینه کرد خود برای جریان اصلاحات خواستار منافع باشند،نه اینکه با قرار گرفتن در موضع حاکمیت،آرمانهای اصلاحات را نادیده بگیرند و در جستجوی راهی برای سواستفاده های سیاسی خود و اطرافیانشان باشند و زمینه دلسردی اصلاح طلبان دلسوز و دغدغه مند را فراهم کنند و گمان کنند که شهروندان ایرانی،تنها اجرا کننده نقش سیاه لشکر در زمان انتخابات هستند.
در شرایط فعلی نقطۀ ضعف اصلی جنبش تحول خواه در ایران این است که بسیاری از فعالین آن پس از انتخابات نقش خود را از یاد برده‌اند و صرفا به دنبال ورود به دولت یا اجرای طرح‌هایی شبیه بهبودخواهی حکومتی هستند، در حالیکه تفاوت اصلی فعالین جنبش اجتماعی و اعضای دولت در نقطه اثر آنهاست،پس لازم است که فعالین سیاسی و اجتماعی هر چه زودتر نسبت به ایجاد یک جنبش فراگیر، با هدف زدودن هرگونه افراط و تفریط از جامعه اقدام کنند و مردم را برای مشارکت حقیقی در سرنوشت خویش ترغیب نمایند و قطعا در این مسیر اتحاد و انسجام احزاب و گروه‌های اصلاح طلب مثمر ثمر خواهد بود نه سهم خواهی سیاسی.حزب پیروز انتخابات نیز باید با مشارکت احزاب و جنبش های مردمی مسیر حرکت را تبیین نماید تا افراد معدودی که هیچ توانایی و تحصیلات کارگشایی ندارند،نتوانند با لابی گری و زد و بندهای سیاسی،مردم را از نظام و جنبش اصلاحات دلسرد نمایند،به راستی برنامه تبیین شده دولت در این برهه از زمان برای به کارگیری جوانان و زنان به عنوان مشاور دستگاههای اجرایی چگونه تبیین شده است؟معیار شناسایی این افراد چیست؟آیا صرف چند روز سابقه فعالیت سیاسی در ستادهای انتخاباتی در دوره ای که هیچگونه هزینه سیاسی را بر فرد تحمیل نمی کند،فاکتور مطلوبی برای شناسایی افراد است؟آیا هیچ نیازی به تدوین گفتمان اصلاح طلبی نمی باشد؟آیا احزاب ایرانی دارای فاکتورهای علمی در خصوص معرفی افراد جهت اثرگذاری در سیستمهای اداری میباشند؟ تفکیک و شناسایی اصلاح طلبان از لحاظ پایبند بودن به آرمانهای اصلاحات و شناسایی آنان از اصلاح طلبان اجاره ای، فصلی و مصلحتی چگونه صورت می گیرد؟
تعداد زیادی از اصلاح طلبان متحمل هزینه های سنگینی شده اند و عده ای هم عافیت طلبانه منتظر فرصت ها در جهت رسیدن به پست ها و مناصب عالیه بوده اند ،معمولا این عده در بزنگاههای سیاسی خود را درگیر مسائل کلان عرصه سیاست نکرده و موضعی محافظه کارانه داشته اند تا آسیبی متوجه آنان نگردد و مورد سرزنش جناح مقابل وکانون قدرت قرار نگیرند،بنابراین هر کس می تواند با نقاب اصلاح طلبی خود را در این آشفته بازار گفتمانی و رفتاری به عنوان اصلاح طلب مطرح کند.
بزرگان جریان اصلاحات باید بدانند که مرزهای اصلاحات مشخص نیست و همین است که هر کس دق الباب نکرده، وارد حریم اصلاحات می شود و هر گاه که بایستی هزینه ای بپردازد خارج می شود و در این جریان اصلاحات واصلاح طلبان حقیقی و اصیل هستند که باید هزینه این رفت وآمد ها را بدهند و مسلما بها دادن بیش از حد به اعضای حزب باد و نورسیده های سیاسی که ظاهرا از اعضای تاثیرگذار اصلاحات نیز هستند،نه تنها به جریان اصلاح طلبی بلکه به کل کشور و جریان اصولگرایی نیز لطمه خواهند زد و ثمربخش نخواهد بود، در شرایط فعلی که جریانات اصلاح طلبی و اصولگرایی باید در کنار هم،شرایط بهبود اوضاع سیاسی و اجتماعی را فراهم کنند،منفعت طلبان سیاسی به دنبال کسب قدرت و پول از طرق نادرست میباشند که این مسائل در سطوح خرد سالهاست که سران اصلاحات را دلسرد نموده و تازه قد کشیده های سیاسی که حواشی زیاده خواهی و منفعت طلبی آنان بر کسی پوشیده نیست با مانورهای توخالی سیاسی و جلب صاحبان قدرت و سرمایه تیشه به ریشه اصلاحات می زنند،بنابراین جریان های سیاسی باید هرچه زودتر نسبت به طراحی گفتمان کلان و مشخص نمودن مسیر دسترسی به قدرت اقدام نمایند،در غیر اینصورت باید تا سالها بر مزار تفکر سیاسی و حزبی درست در ایران فاتحه بخوانیم و رشد سیاسیون بی ریشه را به تماشا بنشینیم.
سمانه حسینی نوید
کارشناس ارشد روابط بین الملل
دیدگاهتان را بنویسید