گیل و دیلم؛ بازماندگان سرزمین دیلم ، آتش نوروزبل، آغاز سال جدید دیلمی و گالشی را پس از قرن ها در روستای آسیابر سیاهکل در میان شور و شوق مردم منطقه بار دیگر بر افروختد.
آتش نوروزبل ،آغاز سال دیلمی از پس قرن ها در دیلمان روشن شد
به گزارش ایرنا، جمعیت زیادی از مردم منطقه کوهستانی دیلمان ، عمارلو و از شهرستان های سیاهکل ، رودبار و املش در این مراسم با جشن و پایکوبی و همراه موسیقی و آواز پرده از آیینی کهن برداشتند و شعله های زیبای آتش را پس از قرن ها بر فراز تپه ای در خاستگاه اصلی آن برافروختند .
آماردها ، کادوسی ها ،کاس ها و دربیک ها اقوام ساکن در حاشیه های دریای خزر ،رودخانه سفیدرود و اطراف قله درفک در سده های قبل از میلاد مسیح ، همان هایی که تمدن درخشان مارلیک را در این منطقه پایه گذاری کردند آیین های خاص و زیبایی داشتند ،نوروزبل آیینی کهن که ریشه در عمق تاریخ و فرهنگ این سرزمین دارد و یادگاری از اقوام ساکن در این خطه است که با برافروختن شعله های سرخ آتش بر فراز قله ها خبر از آغاز سالی نو و روند جدیدی از زندگی می دادند.
جشنواره نوروزبل برای اولین بار با همت اهالی روستای آسیابر و بدون حمایت های مالی مسوولان دولتی و کاملا مردمی در کنار بازارچه قدیمی با مغازه های چوبی و زگالی و اندود با کاه و گل برپا شد،بازارچه کهنه و مخروبه ای که نشان از بازاری پررونق در منطقه در گذشته می دهد.
محل جشنواره در زمین خاکی پایین دست روستا در کنار رودخانه کوچکی که آب تمیز آن از لابلای پونه ها و دیگر گیاهان خوشبو جاری است تا کیلومترها راه را از میان صخره ها و جنگل ها و دامنه های پرشیب طی می کند و خود را به جلگه گیلان و سرانجام خبر خوش احیای نوروزبل را پس از قرن ها در آن بالادست ها را به دریای خزر مژده دهد.
رودخانه کوچکی که روزگاری نه چندان دور رودی بزرگ بود که باید چرخ های چندین آسیاب را می چرخاند تا خوراک مناطق ییلاقی را فراهم کند.
وقتی اجرای موسیقی محلی و نوای نی مراسم با عطر گیاهان کنار جویبار و پونه های معطر در هم آمیخت ، خاطره خوش گذشته را برای روستاییان زنده کرد و همه را به لذت خلسه مانند یاد ایام قدیم فرو می برد.
برگزار کنندگان جشنواره با گشایش موقت مغازه های کهنه و قدیمی بازارچه آسیابر و قهوه خانه ها ،یاد گردانندگان و صاحبان این دکان که امروز در میان جمع نیستند را گرامی داشتند.
پیر زنان و پیرمردان در افکار خود دوران کودکی و نوجوانی را به خاطر می آوردند ، حس و حال خوشی در وجودشان زنده می شد و ذهنشان به گذشته کودکی ها و نوجوانی برمی گشت.
واحدهای چلنگری ، عطاری ، بزازی ، آهنگری ،خواروبار فروشی و شغل های بسیار دیگر بازارچه که درکنار هم و چسبیده به هم در شیب پایین دست روستا و در کنار رودخانه بنا شده اند و تلاش صاحبانشان رفع نیازهای روستاهای اطراف ،دامداران و تولید کنندگان منطقه بود امروز جز ساختمان های مخروبه و فضایی ساکن و ساکت نیست .
در واژه نوروزبل که بل در گویش محلی به معنای شعله های آتش بصورت عام و شعله های سرخ آتش به معنای خاص است ، خبر از آغاز سال نو دیلمی است .
در این مراسم دکتر طالع ماسوله مشاور سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور طی سخنانی به اهمیت احیای سنت های مردم منطقه و شناخت تاریخ مردم گیل و دیلم تاکید کرد و با انتقاد از ویلاسازی در این منطقه زیبا و از بین بردن خانه های قدیمی گفت:نباید اجازه دهید کسانی از جاهای دیگر در کنار خانه های زیبای سنتی شما ویلاهای کاریکاتوری بسازند و معماری ساختمان های محلی را از بین ببرند.
وی افزود: توریست برای دیدن آثار تاریخی و قدیمی شما به منطقه سفر می کند نه برای دیدن ویلاهای بی هویت ، ویلاهایی که در آینده انباشتی از توده های انبوه زباله خواهندبود و شکل معماری گذشته را از بین خواهندبرد.
وی تصریح کرد: در ماسوله حتی یک ویلا ساخته نشده ولی امروز به یکی از مهمترین قطب های بین المللی گردشگری جهان تبدیل شده است که سال گذشته چهارمیلیون گردشگر از آن دیدن کردند.
وی اظهارداشت : اگر شما هم می خواهیم سنت های این منطقه احیا و به جاذبه های گردشگری تبدیل شود و ماسوله دیگری در این منطقه بسازید باید بازار قدیمی آسیابر را بازسازی و احیا کنید.
وی خطاب به جوانان یادآورشد: شما امروز با گوشه ای از دریای فرهنگ گیل و دیلم در این جشنواره آشنا شدید و باید تاریخ و فرهنگ دیلمان و منطقه را بشناسید و بدانید گذشته شما چه بوده است.
وی خاطرنشان کرد: پس از حمله اعراب به ایران، ایرانیان ۱۹۵سال عید نوروز نداشتند این آل بویه حکومتی برخاسته از فرزندان همین منطقه بودند که نوروز را زنده کردند و پرچم نوروز را در بغداد بر افراشتند و این عضدالدوله دیلمی بود که برای اولین بار مراسم روز عاشورا و عزاداری شهدای کربلا و محرم را برپا کرد.
دکتر علیرضا کشور دوست پژوهشگر فرهنگ گیل و دیلم نیز در باره جشن نوروزبل در این مراسم اظهارداشت: مبنای نوروزبل مرداد ماه و خورشید است و جشن نوروزبل برگرفته از خورشید وآتش است که با روشن کردن آتش در بالای کوه و اعلام فصل درو ، کوچ و اعلام زمان آغاز سال جدید دیلمی توسط فردی که بزرگترین دامدار منطقه بود و سرگالش نامیده می شد انجام می شد.
وی گفت: تاریخ نوروزبل یا تاریخ نوروز دیلمی و گالشی شاخه ای از تاریخ یزدگردی است که این تاریخ قدیمی ترین تاریخ دنیا محسوب می شود و پیش از اسلام دیلمی ها در مرداد ماه موسم درو محصول آن را جشن می گرفتند .
وی با اشاره به اینکه هم اکنون سال ۱۵۹۲ دیلمی است خاطرنشان کرد: در منطقه دیلم چهار قوم آماردها ، کادوس ها،کاس ها و دربیک ها زندگی می کردند و نوروزبل تقویم مردم کوهستانی گیلان بر مبنای تابش خورشید و گردش زمین به دور خورشید بنا شده است که فصل کشت و برداشت و درو کردن و آغاز این سال جدید بود و بین ۱۳تا ۱۷مرداد ماه شروع می شد و ۱۲ماه ۳۰روزه و یک ماه پنج روزه داشت که به آن پنجک می گفتند.
این پژوهشگر یادآورشد: بنیاد نوروز دیلمی و یا گالش بر چهار پایه بنیاد گذاری شده است ، بر مبنای خورشید وقتی خورشید به اوج می رسد و بعد آتش است که چندین ویژگی دارد که یکی از آنها روشنایی بخش است و با کشف آتش توسط ایرانیان انقلابی در جهان بوجود آمد و زندگی بشر متحول شد که در این جشن دور آتش می چرخیدند ، پایکوبی می کردند و ساز می نواختند .
وی یادآورشد: مردمان این سرزمین ، وقتی محصول درو می کردند و وضع مالی آنها خوب می شد لباس کهنه را می سوزاندند و لباس تازه می پوشیدند و شادی می کردند و خراج مال را پرداخت می کردند.
وی اظهارداشت: نیرویی در درون ایرانی نهفته است که در سر بزنگاه بیدار می شود و هر بار ایرانی ضربه ای از هر جا می خورد و این نیرو بدون اینکه خود بداند چیست در او زنده می شود و زنده کردن جشن نوروزبل یکی از مصداق های آن است.
وی گفت: برای زنده نگهداشتن سنت ها ، باورداشت ها و تقویت فرهنگ ایرانی و توسعه گردشگری و توریسم باید این جشن ها رونق بگیرد و توسط مردم دنبال شود.
سومین دوره جشن نوروزبل دیلمی در بخش دیلمان روز پنجشنبه در دهستان آسیابر با حضور اقشار مختلف مردم روستاهای اطراف ، شهرستان سیاهکل ، دیلمان ، خورگام و جیرنده عمارلو شاه شهیدان برگزار شد.
این جشنواره با بخشهایی همچون روشن کردن آتش در هنگام شروع تاریکی بر فراز تپه مقابل محل برگزاری آیین نوروزبل همراه بود، همچنین به مناسبت نوروزبل پنج نفر از اعضای هیات دو چرخه سواری شهرستان سیاهکلی از ساعت شش و نیم صبح مسیر ۷۰کیلومتری سیاهکل تا دیلمان و روستای آسیابر را رکاب زدند و خود را به این جشنواره رساندند و موقع برگشت نیز همین مسیر را رکاب زدند تا شب به سیاهکل رسیدند.
از جمله برنامه های شاد و اجرای موسیقی تالشی ، گالشی و کرمانجی بویژه اجرای ساز فلوت توسط دختری نوجوان و پوشیدن لباس های چوپانی و قدیمی محلی از جلوه های زیبای این مراسم بود.
اجرای مجریان قوی توسط هنرمندان استان به زبان محلی از جمله سیف الله باقری های کلیشمی و حق دوست هنرمند برجسته صداو سیمای استان گیلان نیز به جذابیت این جشنواره افزود.
برپایی موزه مردمی این جشنواره نیز یکی از برنامه های این جشنواره بود که برای اولین بار در آن نسخه خطی قرآن و نگاره زیبا ، نامه های دست نویس و جالب از ۱۳۰۰تا ۱۳۶۰، پاسخ نامه امام خمینی به درخواست مردم دهستان آسیابر با دست خط سیداحمد خمینی و لوازم و آلات کار و زندگی مردم منطقه در معرض نمایش گذاشته شد.
آنچه بیش از همه جلب توجه می کرد جنبه مردمی این جشنواره بود که برگزاری آن بطور خودجوش توسط اهالی آسیابر صورت گرفته بود و در آن از هیج کمک دولتی و ادارات دولتی بهره مند نشده بودند
منبع: ایرنا
دیدگاهتان را بنویسید